MERCİMEK MEHMET

MERCİMEK MEHMET

            Saimbeyli de herkes ona “Mercimek Mehmet” dediği için ben de öyle dedim. Asıl adı Mehmet AKÇALI‘dır. Nüfusta 1327 doğumludur. Kendisine sorduğunuzda 1319 yani 1903 doğumlu olduğunu söyler. Aslen Kaleboynu köyündendir. Ancak babası Osmanlıda Tütün Kolcusu olarak devlete hizmet ettiği için Hacın İslam mahallesine yerleşmişler. Evleri İslam mahalle- sindeki Çataloluk’un doğu tarafındaymış. Çocukluğu hep bu mahallede geçmiş. Her ne kadar yaşadığı mahallenin adı İslam Mahallesi olsa da burada sadece Müslümanlar değil aynı za- manda Hıristiyanlar da birlikte yaşarlarmış.  Ermeni komşularını kendisine sorduğunuzda dul kadın Meryem’den, kızı Vartise’ den övgüyle bahseder. Biz onlarla “düşman değil, dosttuk” der. “İyi günümüzde, kötü günümüzde hep beraberdik, bir ailenin horantaları gibiydik. Kapılarını çalmadan evlerine gider, kapımızı çalmadan evimize gelirlerdi. Onlar yoksul insanlardı. Bir ekmeğimiz varsa onlarla bölüşürdük.” der.

            Saimbeyli tarihi hakkında bilgi edinmek isteyen herkes bu insanın kapısını mutlaka çalmıştır. Ben de bu insanla defalarca sohbet ettim. Evine gittim, kahvede birlikte oldum. Elinden tutup caddede dolaştım. Her gördüğümde mutlaka sakalını sıvazladım. “Seni evlendireceğim delikanlı “ diye defalarca yarenlik yaptım. Ama hep can kulağı ile dinleyip sözlerinden anlamlar çıkartmaya çalıştım. Onun çocukluk yıllarını anlatırken bazen gözlerinin içinin güldüğünü, bazen de hiddetten dişlerinin kenetlendiğini hatta gözlerinin belerdiğini gördüm.

            Mercimek Mehmet’le ne zaman sohbet ederseniz edin konuyu dul kadın Meryem’e, kızı Vartise’ye getirdiğinizde gözlerinin içinin güldüğünü görürsünüz. Hatta ben ona defalarca takılmışımdır.” Vartise’ye âşık mıydın Mehmet Emmi?” diye. Her defasında “Yok o benim ablamdı” der. Başlar anlatmaya; “Akşam oldu mu bizim eve toplanırlardı. Hedik kaynatırlardı. Gelgel adında def çalan, türkü söyleyen bir Ermeni vardı. O da bizim eve gelirdi. “Yeşilim aman aman” diye bir türkü söylerdi. Bizler oynardık, Vartise abla oynardı. Mahallede ne kadar genç varsa Gelgel çalar onlar oynardı. Eğlenirdik. Gelgel türkülerini hep Türkçe söylerdi. Ben Ermenice söylediğini hiç duymadım. O günler çok güzeldi. Gâvur-Müslüman ayrımı yoktu. Mesela Türk çocuğu Çolak Ahmet Ermeni kızı Tervanda ile evlenmişti. Düğününde Gelgel çalıp bizler oynamıştık. Hiç kimse gâvurla evlendi diye yadırgamamıştı. Onlarda;” Müslüman’a kız vermeyiz” dememişlerdi. Ama pis adam her zaman pistir. Adı daha sonra birçok katliamlara karışan Aram Çavuş namıyla tanınan Aram bizim komşumuzdu. Çocukluğunda da haylaz bir çocuktu. Uzun boylu, berduş yapılı, sağ gözü hafif sağa kayık, yani senin anlayacağın şaşı gözlü sevimsiz bir çocuktu. Onu Ermeniler de sevmezlerdi. Çıngarcının biriydi. Mesela Pırıt Köşker adında bir amca vardı. Evleri Kaytancıların mahallesindeydi.  Evinin altında da köşker dükkânı vardı. Biz ayakkabılarımızı hep ondan alırdık. Bu Ermenidir diye gitmezlik etmezdik.  Yani şimdiki gibi... Türkiye de gayrimüslim yok mu? Onların mağazaları yok mu? Türkler oralardan alış-veriş yapmıyorlar mı? Aynı durum o zaman da vardı. Mesela Keleboynun da Uzunoğlanoğlu Kara Sarkis adında zengin bir Ermeni vardı. Tefecilik yapardı. Müslümanlara faizle para verirdi. Ticaret yapardı. Köylerden mal toplar, götürür başka yerlerde satardı. Ermenilerin durumu bizlerden çok iyiydi. Ticaret onların elindeydi. Devletin önemli yerlerinde söz sahibiydiler. Benim şahsen tanıdığım bazı Ermeniler vardı hepsi söz sahibi, sözü dinlenen insanlardı. Bizim mahallede evi olan Terzioğluyan diye biri vardı. Belediye idare azasıydı. İki evi vardı. Evinin biri üç katlı çok güzel bir evdi. Diğer evi hastane olarak kullanılırdı. Doktor Baloğluyan diye bir Ermeni doktor vardı. Herkes ona tedavi için giderdi. Önceleri herkes birbiriyle iyi ilişkiler içindeydi. Ne olduysa sonradan oldu. Çok iyi geçindiğimiz bu insanlar sonradan gâvurlaştılar.”

“Sen bunu ne zaman hissettin Mehmet Emmi?” diye sordum.

            “ Ben 6–7 yaşlarında bir çocuktum. Babam tütün kolcusuydu. Babama;” Tütün Kolcusu Papaz Hacı” derlerdi. Kendi halinde devletin kendisine verdiği görevini yapan bir insandı. Ermeniler azmaya başlayınca bazı insanlara suikast düzenlediler. Çeteler kurdular. O zaman Hınçak diyorlardı, Taşnak diyorlardı. Ne olduklarını çok iyi bilmiyorum ama şimdiki PKK gibi bir şeydiler. İnsanları öldürmeye, evleri bombalamaya başladılar. Benim hatırladığım Muhtar Ali’nin evini bombaladılar. Babamı öldürdüler.”

“Babanı nerede öldürdüler?

“Dolambaçta.”

“Neden öldürdüler?”

“Bu işin nedeni olmaz ki. PKK köyleri neden basıyor? Kadınları, çocukları, yaşlıları, askerleri, polisleri neden öldürüyor? Bunların suçu, günahı nedir diye soruyor mu? İşte o zaman da öyleydi. Birilerini öldürmeleri gerekiyordu. Öldürdüler. 1325 yılında, yani 1909 yılında babamı Dolambaçta öldürdüler. Dolambaç Saimbeyli’nin kuzey-doğusuna düşer. Hacından Zeytun’a yol buradan giderdi. Buraya Zeytun şosesi de denirdi. İşte babamı orada pusu kurarak öldürdüler. Her yerinden bıçaklayarak, döve döve işkence yaparak öldürdüler. Öldürdükten sonra çağılın içine gömmüşler. Cesedi daha sora bulundu. Ben altı yaşındaydım. Babam öldürülünce bize devlet sahip çıktı. Belediyeden yardımlar geldi. Belediye Çataloluk’a yakındı. Biz yardım almak için oraya giderdik. Yalnız bize değil. Bütün yoksullara, kimsesizlere o zaman belediye yardım ederdi. Komşumuz Meryem teyzede anamla birlikte belediyeye gider yardım alırdı. Devlet o zor dönemlerde bile bize kol kanat gerdi. Yoksa bizim işimiz çok kötü olacaktı. Ağabeyim Ömer’i maliyeye odacı olarak aldılar. Elbistanlı Kadı Halil Bey beni yanına aldı. Evladı gibi bana sahip çıktı. Kadı Halil Bey’in Hatice adında bir kızı vardı. Amerikan kolejinde okuyordu. Onunla birlikte birkaç tane Türk kızı da Amerikan kolejine giderdi. Ben Kadının kızı Hatice ile birlikte okula gider gelirdim.  Bir türlü onun koruması gibiydim. Kadı Efendi bizi çok korurdu. Evladı gibi sahip çıkardı. Kadı Halil Efendinin yanında birkaç yıl kaldım. Bize maaş bağlamışlardı. Sandık Emini Ömer Efendiden maaşımızı alırdık.  Kadı çok adaletli bir insandı. Ermeni Türk ayrımı yapmazdı.  Kanun ne gerekiyorsa onu yapardı. Çok vicdanlı bir insandı. Birde Şerriye kâtibi (Zabıt Kâtibi) Kadir Efendi diye Şanşa’lı biri vardı. O da iyi insandı. Bize hep sahip çıkardı. Bizim babamız öldürülmüştü ama devlet bize sahip çıkmıştı. Allah devlete zeval vermesin. Yalnız babamı öldürmediler ki; benim bildiğim Zabdiye Ciki İbrahimi kilisenin orada bıçaklarla doğradılar, bir torbaya koyarak kiliseden aşağıya attılar. Zabdiye Bolu Mustafa’yı evinde öldürdüler. Cesedini kirkot suyuna attılar. Hangi birini sayacaksın ki. Bu anlattıklarım hep savaştan önce oldu. Hacın işkâl edilmemişti daha. Fransızlar buralara kadar gelmemişlerdi. Daha sonra Fransızlar Kozana kadar geldiler. Kilikya Ermeni Cumhuriyeti diye bir Cumhuriyet kurdular. Hacındaki kaymakam değişti. Ermeniler iyice şımardılar. Hep silahlanıp dağlara çıktılar. Cin Toros diye bir terörist başı vardı. Onun yanında Gödelek diye biri ve sekiz arkadaş olduklarını duyardık.  Hatta Cin Toros’un şöyle dediği söylenirdi.

“Cin Toros der ki hiç etmen keder

 Kefenimiz hazır mezarlar açık”

 Yani ölümü göze aldıklarını, Ermeni devleti kuracaklarını söylerlerdi. O arada çok insan öldürdüler. Türkleri korkuttular, sindirdiler. Çünkü Türk erkekleri memlekette kalmamıştı. Her biri bir yerlere savaşa gitmişlerdi. Ermeniler azdıkça azdılar.

Bir gün bir haber geldi. Mısır Tayyar gelecekmiş diye.

“Mısır Tayyar kim?” dedim. Bu kişi Fransız komutanmış. Bu bölgeler hep ondan sorulurmuş. Çok methettiler onu. Bir meraktır başladı. Ermeni de Türk de. Günlerce herkes Mısır Tayyarı konuştu. Kaymakamlık, belediye okullar, halk hazırlıklar yaptı. Her tarafa Ermeni bayrakları çekildi. Daha sonra o Ermeni bayrakları indirildi Fransız bayrakları çekildi. Ama dilden dile hep mısır tayyar konuşuldu.”

Mehmet amcanın bahsettiği Mısır Tayyar ismini daha önce Gizik Duranın oğlu Mustafa Ölmezden de duymuştum. Ben de merak ettim. Araştırdım. Halkın arasında Mısır Tayyar olarak bilinen şahsın Kozan’ı işkâl eden Fransız ordu komutanı Mösyö Tayyarda olduğunu örgendim. Gelelim Mehmet Amcanın anlattıklarına;

“Hacın girişi olan Hamurcu mahallesine halk toplandı. Yollara halılar serildi. Mısır Tayyar bir ihtişamla geldi. Onun gelmesiyle barışmalar, çağrışmalar göğü tuttu. Ermeniler onu bir kahraman gibi karşıladılar. O da yüksekçe bir yere çıktı. Nutuk attı. Konuştuklarını biz anlamadık. Bir tercüman onları Ermenice’ ye çevirdi. Ermenileri övüp Türkleri aşağıladığı belliydi. Oradaki konuşmasında Ermenilere; artık özgürlüğünüze kavuştunuz, bu topraklar sizin. ” Demiş. Daha sonra çekti gitti. O gittikten sonra Ermeniler iyice kudurdular. Özellikle gençler iyice azdılar.”

Mehmet amca bunları anlatırken gözlerimin önüne hep Irak geldi. Irak’ı işkâl eden Amerikan askerleri geldi. Onlarda oraya özgürlük götürüyorlar(!) diye düşündüm. Sistem hiç değişmiyor. Tarih her zaman tekerrür ediyor. Aynı senaryolar başka ülkelerde başka figüranlarla defalarca tekrarlanıyor. Anlamıyoruz. Ya da anlamak istemiyoruz. Diye içimden geçirirken Mehmet amca devam ediyordu.

“Mahalle komşumuz Aram, Aram çavuş oldu. Bizlere tepeden bakmaya, her fırsatta bizlere işkence etmeye başladı. Bir o olsa… Eski dost Ermeniler bize düşman olmaya başladılar. Cin Toros adamlarıyla birlikte terör estirmeye devam etti. Bir gün bir haber alındı. İdare azası Terzioğlu Cin Toros ve adamlarını Çataloluk mevkiinde bulunan üç katlı eve davet etmiş, Türk jandarmalar da bunu haber almışlar. Sabaha karşı evi kuşatmışlar. Orada silahlı çatışma oldu. Bizler silah seslerini duyduk. Çatışma sonucunda iki terörist ölü olarak ele geçti. Cin Toros ve diğer adamları kaçmayı başardılar. Bu olaydan sonra Terzioğlu sürgüne gönderildi.

   Hacın merkezde Ermeniler fazlaydılar. Ne yalan söyleyeyim bizler korkar olmaya başlamıştık. Çünkü her gün yeni olaylar oluyordu. Müslüman olmak artık suçtu. Türk olmak artık suçtu. Zaten yeni rejim kendi kaymakamını da atamış, memleketimize Fransız bayrağını çekmişti. Osmanlı bayrağı hükümet konağında artık dalgalanmıyordu. Can güvenliğimiz kalmaz olmuştu. Hükümet konağındaki yetkili Türkler çok büyük tedirginlik yaşıyordu. Ben biraz küçük olduğum için bazı şeyleri kavramakta biraz zorlanıyordum. Ama bazı şeyleri hiç unutmuyorum.

Köylüler şimdiki olduğu gibi o zaman da köylerde yetiştirdikleri sebzeleri, meyveleri ve bazı şeyleri Hacın’ a pazara getirirler, getirdiklerini satarlar, onlarla geçimlerini sağlarlardı. İşte pazara gelen bu köylüleri Yüzbaşı Boğus tutukladı. Onların mallarına el koydu. Köylülere işkence etti. Şehir dışına çıkmalarını yasakladı. Bu işe Kaymakam Çalyan Karabit razı olmadı. Yüzbaşı ile Kaymakam arasında gerginlik yaşandı. Sonunda kaymakamın emriyle köylüler serbest bırakıldı. Ama herkeste bir tedirginlik başladı.”

Hiç yoktan aklıma geldi.

“Melek Hanımı tanır mısın Mehmet Amca?” dedim.

Hiç beklemeden;

“Tanımaz mıyım? Onun kocasına Gaffar derlerdi. Kocası memurdu. Kocası aslen Afşinlidir. Oğlu Mesut vardı. Benim oyun arkadaşım. Evleri bizim eve yakındı. İslam mahallesinde. Hemen caminin yanında evleri vardı. İri-yarı güçlü bir kadındı. Çocukları çok severdi. Beyaz tülbent takardı. Evinden misafir eksik olmazdı. Hatırı sayılır bir aileydi. Hiç unutmam. Biz çocuktuk. Evlerinin yanında oğlu Mesut, Bilal’in oğlu Hacı Ahmet ve başka çocuklar oyun oynardık. Yemek vakitleri Melek Hanım bizi yemeğe çağırırdı. Onlarda çok yemek yedim. Melek Hanımın kocası Gaffarın kardeşi Ahmet vardı. Onlara Yarpuzlular derlerdi. Çok iyi insanlardı. Çok zulüm gördüler. Gâvurlar Melek Hanımı, çocuklarını, akrabalarını hep öldürdüler. Benim arkadaşım Mesut’u da öldürdüler. Aklıma düştü mü içim parçalanır.” Dedi. Gözleri doluverdi Mercimek Mehmet’in.  Hiç kolay değil. Biraz yutkundu. Sözlerine devam etti.

“Altın saat on kat esvap

Almaz Meleğin kucağı” diye başlayan Melek hanıma ait bir ağıtı söylemek istedi. Ancak iki mısradan sonrasını hatırlayamadı. Dolu dolu gözleriyle gözlerime baktı.

“ Uzun zaman oldu hocam, nereden hatırlayım ki?”

“Kolay değil Mehmet amca, senin hatırladıkların bana yeter. Şu gözlerindeki nemler bana çok şey anlatıyor. Ben bu gözyaşlarının ne anlama geldiğini biliyorum. Anlamak isteyen zaten anlar. Anlamak istemeyenlere neler anlatsan da kâr etmez” dedim. Daha sözüm bitmeden;

“ Sana ben başka bir şey anlatayım çocuk” dedi. “ Ancak anlatacaklarıma yürek dayanmaz” dedi.

“Hacın artık iyice karışmıştı. Bizler Hacın’ı terk etmiştik. Erkeklerin birçoğu cepheye, bir kısmı sürgüne gitmiş, bir kısmı da Ermenilerce esir alınmıştı. Kadınların işi çok kötüydü. Gözü dönmüş Ermeni bılızları fırsatı ganimet bilip, içeride kalan kadınlarımızın ırzına zorla geçiyorlardı. Şipşip oluğu denen bir oluk vardı. Tepe mahallesinde. Bir gün oraya kadar geldim. Büyük bir taşın yanına kadar… Türk kadınını zorla çalgı çalarak oynattıklarını, kucaktan kucağa attıklarını, üstlerini başlarını yırttıklarını gözlerimle gördüm.  O kadınların çığlıkları hala kulaklarımdan gitmiyor. Cankurtaran yok mu?” Diye bağırıyorlardı. “Irz elden gidiyor” diye bağırıyorlardı. Ne yalan söyleyeyim o gün orada ölmek istedim. Onları orada öyle göreceğime ölsem daha iyiydi. “ dedi.

 Mehmet Amcanın gördüklerini gözlerimin önüne bile getirmek istemedim. Konuları başka yere çekmeye çalıştım.

 “Kürt Genco’yu tanır mısın Mehmet Amca?” dedim.

“Tanımaz mıyım? Onu da öldürdüler. İri-yarı, babayiğit bir adamdı. Palabıyıklı, kara yağız, kulunçlu bir adamdı. Yalnız beli biraz kamburumsuydu. Kilot pantolon giyerdi. Pantolonu ip dokumadandı. Rengi siyahtı. Ayağında çizme vardı. Bu günkü gibi gözümün önünde… Örflü bir adamdı. Şimdiki belediye binasının yanında büyük bir dut ağacı vardı. O dut ağacına bağlayıp işkence ile öldürmüşler. Gözlerimle görmedim. Duyduklarıma göre o dut ağacında derisini yüzmüşler. Melek hanım diyor ya;

“Kürt Genco’yu yüzüyorlar

Özne gibi öve öve” diye.

Melek Hanım’ın ağıtında söylenenlerin hepsi doğru… Ancak eksiği çok... Söylenmeyenler o kadar çok ki anlatmakla bitmez. Bak sana ben bir şey daha anlatayım.

Savaştan sonra bizler Hacın’ a ölülerimizi aramaya geldik. Her taraf yanıyordu. Gâvurlar giderken Hacın’ı hep yakmışlardı. Kardeşim Ömer’le birlikte yeğenim Ayşe’nin cesedini aramaya çıktık. Ayşe Topal Yusuf’un kızı… Anası Fadımadır. Ayşe benimde yeğenim olur. Aramadık yer bırakmadık. Her taraf cesetlerle doluydu. Hacın ölü kokuyordu. Kilise ile murahhas hane arasında bir yaya yolu geçer. Oraya geldik. Bir mağara vardı. Oradan pis kokular geliyordu. Baktık içerisi ceset dolu. En az 25–30 ceset vardı. Bu cesetler hep kadın cesetleriydi. Birkaç tanede çocuk cesedi vardı. Biz cesetleri tek tek karıştırdık. Yeğenim Ayşe’nin cesedini orada bulduk. Başka insanlar da geldiler. Kendi yakınlarının cesetlerini topladılar.”

Durakladı. Yine gözleri doldu Mercimek Mehmet’in.

“Hangi birini anlatayım ki… Yeter artık çocuk, konuşturma beni… Özüm varmıyor.” 

Haklısın Mehmet amca, buna öz dayanmaz ki. Yüz yaşından sonra o günleri sana tekrar yaşattığım için beni bağışla. Ama ne yaparsın... Düşman hala;” Biz katledildik.” diye bağırıyor. Bizim insanlarımız dünü bilmiyor. Dünün yarın olma ihtimalini aklına bile getirmiyor. Vatanı tekrar vatan yapmak için ödenen bedelleri sen anlatmasan kim anlatacak. Bizler; yeğenin Ayşe’nin, Melek Hanımın, arkadaşın Mesut’un, Kürt Genco’nun ve saymakla bitmeyecek kadar, senin tanıdığın masum insanları katleden canilerden hesap sormadığımız için bizden hesap sormaya kalkışıyorlar.

Sen yine de anlat Mehmet Amca. Tut çocukların elinden. Yer gösterterek. Tarih vererek. Bildiklerini, gördüklerini, duyduklarını yorulmadan anlat. İster sana yaşlanmış, bunamış desinler. İster beyni sulanmış, uyduruyor desinler. İsterse hayal gördüğünü söylesinler. Sen anlatmaya devam et Mehmet Amca. Seni anlayan, gözlerindeki yaşın ne anlama geldiğini bilen, yüreğindeki sızıyı hisseden ve gözlerin yalan söylemediğini gören gözler mutlaka olacaktır.

“Ömrün uzun olsun Mercimek Mehmet” demiştim. Ama daha fazla uzun olmadı. Mercimek Mehmet bir süre sonra hayata gözlerini yumdu. Onun ölümünün ardından şu satırları yazdım.

            Ölüm haktır. Bunu bilmeyen olmaz. İnançlı, inançsız herkes ölümün bir gün kapıyı çalacağını bilir.  Kimine erken, kimine gecikmelide olsa gelir. Erken gelenlere farklı yanar, geç gelenlere farklı üzülürüz. Üzüntülerimiz bize aittir. İnsandan insana yürek yangını değiştiği gibi, herkesin üzüntüsü de hatıraları ile eş değerdir. Gençliğine yandıklarımız olduğu gibi, hatıralarını da alıp gidenlere bir iç çekeriz. Giden anıların bizim geleceğimize ışık tutacak değerler olduğunu bilmeyiz bile…

            Nereden geldi şimdi bu sözler aklıma… İşte benimkisi merak…  Uzun bir süredir yaşlı insanların anılarına ilgi duydum. Her fırsatta onlardan bir şeyler öğrenmeye gayret ediyorum. “Hacın Oldu Kanlı Kuyu” adlı kitabımı da onlardan edindiğim bilgilerin ışığında yazdım. Kitabımda yer verdiğim şahsiyetlerin birer birer ölmeleri içimde farklı bir burukluk meydana getiriyor. Kitabım çıkmadan ölenlerle ilgili yazdığım hikâyelerin sonuna onların ölümleri ilgili notlar düşmüştüm. Kitap yayınlandı. Ama ölümler hâlâ devam ediyor. Bir dostum kitabımı okumuş. Onun da dikkatini çekmiş. Bana dedi ki, “Ya Hocam, kimle konuşmuşsanız ölmüş. Aman benimle ilgili bir şey yazmayın…” Gülüştük. Yaptığım iyi mi, kötü mü bilmiyorum. Onlardan geriye sadece benim yazdıklarım kaldı.

            Mercimek Mehmet Amcayı kaybettik. Kitabımda onun anlattıklarına da yer vermiştim. Hatta TRT’ nin yapmış olduğu çekimlere aracılık ederek merhumun anılarının bir kısmının televizyonda gösterilmesini sağlamıştım. Şimdi düşünüyorum da iyi ki böyle şeyleri yapmışız.

Aklıma gelmişken Mehmet amca ile ilgili bir anımı paylaşmak istiyorum. TRT Ermeni olaylarının iç yüzünü araştıran bir program yapıyordu. Yönetmen benimle bağlantıya geçti. İlçemiz yaşlılarından Mercimek Mehmet Amca ile görüşmelerini sağladım. Yönetmen. “Hocam, Mehmet Amca O günleri hissederek anlatabilir mi?” dedi. Ben anlatmasını sağlarım dedim. Mehmet amcayı yıllardır tanırım. Onunla uzun uzun sohbetlerimiz olmuştu. Nelerden etkilendiğini, hangi sözlere kızdığını ve hangi esprileri yaptığını biliyordum. Çekime başladık. Mehmet amca gayet sakin biraz da heyecanlı olayları anlatıyordu. Sıra yakını olan bir bayanın Ermenilerce katledildiği anı anlatma olayına gelmişti. Ben söze karıştım.,

“Memmet Emmi, herkes; Mercimek, o olayı görmedi. Yalan söylüyor, diyorlar,” dedim.

Mehmet Amca bir hiddetlendi.

“Gördüm bire oğlum. Aha bu iki gözümle gördüm. Kalenin altındaki mağarada gördüm. Yalnız dezzemi değil, en az 40 kadınımızı öldürüp o mağaraya attıklarını gözlerimle gördüm,” dedi ama Rahmetli Mehmet amcanın gözleri sulandı.

Yönetmene döndüm.

“Gördün mü Mustafa Bey, her şey yalan söyler ama gözler asla” dedim.

Mehmet amcanın gözleri TRT arşivlerine buğulu olarak girdi. Çünkü o gözler çok şey anlatıyordu. Bizde o gözlerde gördüklerimizi kitabımıza koyduk.

Elbette kitaba koymadıklarımız da vardı. Mehmet amca çok hoşgörülüydü. 3 hanım, 15 çocuk ve 70 torun sahibiydi. Onunla karşılaştığımızda “nasılsın delikanlı?” derdim. O da “valla dezzen çok yaşlandı.” der gülerdik. 105 yaşında olmasına rağmen son birkaç ay öncesine kadar sağlığı gayet yerindeydi. O yaşının daha büyük olduğunu söylerdi. Onu en son 23 Nisan Çocuk bayramında bayram alanında gördüm. Herkese olduğu gibi bayram alanında bana da sarıldı. Son defa o gün fotoğraflarını çektim. Arşivimde Mehmet amca ile ilgili kaç tane fotoğraf var. Onları bir gün lazım olur diye saklıyorum.

Ben yine her zaman olduğu gibi, bedeni ihtiyar ama ölene kadar ruhunu geç tutmayı başaran Mercimek Mehmet amcaya “Mekânın cennet olsun delikanlı” demek istiyorum.

Mekânın cennet olsun delikanlı!